Høgrasnaring
Fólk í útjaðaranum skulu gjalda minni í skatti enn fólk í miðstaðarøkinum. Tað sigur Páll á Reynatúgvu, løgtingsmaður, sum ætlar at leggja uppskot um hetta fyri tingið. Hetta er rættiliga prinsipielt.
Í langa tíð hava vit hoyrt andstøðuflokkarnar siga, at samgongan førir høgravíðgongdan politikk. Henda pástand hava tey grundað á, at samgongan hevur givið skattalættar, sum serliga tey ið rinda nógvan skatt, hava fingið gleði av. Men hvat er skattur?
Skattur verður vanliga defineraður sum eitt gjald, ið fólk rinda til ein almennan kassa eftir einum ávísum býti, men tá virðið verður goldið útaftur (sum pengar ella tænastur), verður tað gjørt eftir einum øðrum býti. Um eg gjaldi til tann almenna kassan og fái pengar ella tænastur alt eftir, hvussu nógv eg sjálvur havi goldið, so er tað ikki skattur. Tá verður tað kallað ”nýtslugjald”. Tað skal umfordeilast, fyri at kunna kallast skattur. Til dømis er el-rokningin frá SEV ikki ein skattur, tí tú rindar bara fyri tað, sum tú sjálvur hevur brúkt.
Vanliga verður sagt, at politikkur á vinstraveinginum byggir á skatt og umfordeiling, meðan høgrapolitikkur byggir meira á nýtslugjøld.
Vil hava tænastur eftir gjaldi
Í Føroyum gjalda vit skatt, alt eftir hvussu stóra inntøku vit hava, men vit fáa almennar tænastur eftir tørvi. Tí kunnu vit kalla tað skatt. Inngjald og tænasta fylgjast ikki.
Men nú vil tjóðveldistingmaðurin Páll á Reynatúgvu eisini hava sítt pláss í tí ”høgravíðgongda kórinum”. Hann vil hava, at skatturin hjá fólkum í útjaðaranum skal lækka, tí at tænastustøði í útjaðaranum er lægri enn tað er í mistaðarøkinum. Hann vil við øðrum orðum hava, at skatturin skal ásetast eftir, hvørja tænastur skattgjaldarin sjálvur kann rokna við at fáa. Prinsippið er, at tann sum fær nógvar tænastur, skal gjalda nógvan skatt, meðan tann sum fær færri tænastur skal gjalda minni. - Ella vit kundu sagt tað við øvugtum fortekni: Tann sum rindar nógvan skatt skal fáa nógvar tænastur, meðan tann sum rindar minni í skatti, skal hava færri og verri tænastur. Hetta má sigast at vera sera høgravíðgongdur politikkur.
Kann gerast við kommunuskattinum
Viðvíkjandi skattalætta til ávís øki í landinum, so er góður møguleiki at fáa hann framdan í verki í kommunuskattinum. Serliga hjá teimum, ið ynskja ein meira progressivan skattastiga, er hetta ein upplagdur møguleiki, tí tað er jú kommunuskatturin sum er tann veruligi flatskatturin.
So við at lækka kommunuskattin, fáa fólk í útjaðaranum skattalætta, meira umfordeiling og minni flatskatt. Tey fáa við øðrum orðum vinstrapolitikk. Men við at fylgja uppskotinum hjá tjóðveldistingmanninum, fáa tey skattalætta, minni umfordeiling og flatari skatt.
Valið stendur millum vinstra og høgra, og mangt bendir á, at Tjóðveldi vil til høgru.
Helgi Abrahamsen
løgtingsmaður
